کتابی که روشهای درآمدزایی هیأتها را آموزش میدهد
کتاب اقتصاد هیأت سال ۹۹ در ۱۵۱ صفحه منتشر شد. این کتاب در دو بخش اصلی تدوین شده است. بخش اول به واکاوی مسائل اقتصادی در ساختار هیأت میپردازد. بخش دوم به تبیین کارکردهای هیأت در اقتصاد کشور اختصاص دارد. این کتاب در رشته متون آموزشی بخش کتاب سال هیأت مهرواره هوای نو حائز رتبه شایسته تقدیر شد.
در بخش نخست این کتاب، اصول جذب کمکهای مردمی در هیأت، مسائل مالی هیأتها و ساختار اقتصادی در هیأت مطرح شده است. بخش دوم کتاب که بخش مهم، نو و جذاب آن است به تبیین کارکردهای هیأت در اقتصاد کشور با رویکردهای فرهنگسازی، اشتغالزایی، کمک به بحرانهای غیرمترقبه از قبیل سیل و زلزله میپردازد.
هیأتها با بهرهگیری از ارزشهای دینی متبلور در عاشورا و الگوگیری از سیدالشهدا (ع) و یاران باوفایش، واجد ویژگیهای منحصربهفردی هستند که زمینه بهرهگیری و تشکل سازی در همه زمینههای اجتماعی از جمله اقتصاد را فراهم میکند.
در قسمتی از متن این کتاب آمده است: «مدیریت مالی هیأتها به گونهای بود که بسیاری از آنها بودجه آماده و از پیش تعیینشدهای برای برپایی مراسم عزاداری نداشتند و همانطور که مراحل آمادهسازی هیأت پیش میرفت، سازوکار مدیریت اقتصادی و تأمین مالی هزینههای هیأت نیز طراحی میشد. به این طریق هیأت بیشتر از طریق نذرها و انفاقهای مردمی تأمین مالی میشد. مثلاً هزینه اطعام و فعالیتهای شبهای مختلف ماه محرم را بانیان آن شب برعهده میگرفتند؛ مدیر هیأت نیز تنها وظیفه هدایت بانیان و ایجاد هماهنگی بین آنها را بر عهده داشت. در بسیاری از موارد خود مدیر هیأت نیز یکی از بانیان اصلی هیأت بود؛ شاید به همین دلیل بود که بزرگترین هیأتها در بازار و با مدیریت تجار مذهبی شکل میگرفت. بعدها مکانهایی نیز برای برگزاری هیأت حضرت اباعبدالله علیهالسلام وقف شد که کارکرد آن تأمین مکان، یا هزینه آن بود.»
کتاب «اقتصاد هیأت»، روابط داخلی هیأت و رابطه آن با جامعه را با استفاده از تئوریهای اقتصادی بررسی میکند. هرچند به خدمات هیأت، عموماً به دید یک محصول سودآور نگریسته نمیشود؛ اما میتوان از تئوریهای اقتصادی در تبیین عملکرد این خدمات، در هیأت و در جامعه سود جست. «اقتصاد هیأت» به دنبال جواب سؤالهایی از این قبیل است: اصول و روشهای درآمدزایی و هزینههای هیأت چیست؟ رابطه اعضا و نحوه خدمترسانی آنها به هیأت از نگاه اقتصادی چگونه است؟ نقش هیأت بهعنوان یک سربازِ عرصه جهاد اقتصادی و یک نهاد فرهنگساز در زمینه اقتصاد اسلامی چیست؟
این کتاب برای نخستینبار شاخه جدیدی را در اقتصاد معرفی میکند که مخصوص بوم فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ایران است. بنابراین توجه محققان و نویسندگان این عرصه را میطلبد. چراکه بدون شناخت و تحلیل دقیق از ظرفیتهای نهادها و سازمانهای موثر در کشور، ارائه برنامه پیشرفت و توسعه کامل نخواهد بود. در غرب اقتصاددانان مسیحی پیرامون نقش کلیسا در پیشرفت اقتصادی و افزایش سرمایه اجتماعی، کار علمی و پژوهشی صورت قابل توجهی انجام دادهاند اما ما در خصوص اقتصاد مسجد و هیأت که از جهت اثرات و قابلیتهای اجتماعی قابل مقایسه با کلیسا نیست، کمتر کار علمی درخور و شایستهای انجام دادهایم. این کتاب برای نخستینبار تلاش کرده تا نقش هیأت در مسیر پیشرفت اقتصادی را مطرح کند.
کتاب «اقتصاد هیأت» در بیست و سومین دوره جایزه کتاب سال حوزه به عنوان قابل تحسین دست پیدا کرد. این کتاب علمی و ترویجی است، اما با رویکرد استفاده مدیران هیأتها تالیف شده است به همین دلیل شایسته تحسین انتخاب شد.
حجتالاسلام حمزه معلی، مسئول دفتر اقتصاد جامعه ایمانی مشعر و معاون علمی مرکز راهبری اقتصاد مقاومتی حوزههای علمیه است. محسن رحمتی نیا نیز پژوهشگر حوزه علوم انسانی است که از او کتاب «نقش شیعه در گسترش علوم انسانی» هم منتشر شده است.