حاج حیدر توکلی، نوحهسرای نوگرایی است که میشود او را نقطه وصل نسل قدیم و نسل جدید شاعران نغمهپرداز دانست. نه آنقدر سن و سال دارد که بشود به او بگوییم پیرغلام و نه در شمار کسانی است که بشود از نوخاستگان و جوانان این حوزه قلمدادش کرد. با این همه، کسوت حیدر توکلی که به «حیدر توکل» معروف است، از او شاعری قابل احترام، صاحبسبک و نوپرداز ساخته است.
حاج حیدر، متولد سال 43 است که علاوه بر نوحهسرایی و سبکسازیهای نوآورانه باید او را از قدیمیترین چهارپایهخوانان در قید حیات بازار تهران هم تلقی کرد. پدر او قاری قرآن بود، اما در ایام ماه محرم نوحه میخواند و مداحی میکرد. پدرش مشوق حاج حیدر برای مداح شدن او بود و فرزندش را در یکی از محلات جنوب شهر تهران پرورش داد.
حاج حیدر توکل از 13 سالگی، هم خواندن و هم نوحهسرایی را آغاز کرده است. او در دهه 70 با نوحهسراییهایش موجب تحول بسیاری در عرصه نوحه کشور شد. خودش میگوید: «من در دهه ۷۰ که به گفته دوستان دهه جهش و تغییر نوحه، خوانده میشود، البته منت بر سر بنده میگذارند و مرا مسبب آن میدانند، نوحه میسرودم و دوستان دیگر میخواندند. ما دنبال این بودیم که حرف تازهای زده باشیم و در آن حالت سنتی صرف نمانیم. ما برای این که پیوندی زده باشیم و هم حفظ سنت شده باشد و هم برای جوان جاذبه داشته باشد، از هنر تلفیق استفاده کردیم. تلفیق نوحههای قدیم و یک کار جدید در کنارش ـ که هم قدیمیها و هم جوانی که تازه به این فضا آمده است ـ ارتباط برقرار کنند.
هنر حاج حیدر توکل این است که نوحههایش را همه میتوانند به سادگی بخوانند. در عین حال، او از ملودیهای تازه برای نوحهسرایی استفاده میکند و به قول خودش، استاد هنر تلفیق است. او، هماینک کلاسها و شاگردانی دارد که در نوحهسرایی و نوحهخوانی از او پیروی میکنند. همین پیشگامی و نواندیشی موجب شده او در رشته نغمهپردازی بخش ستایشگری مهرواره هوای نو به عنوان پیشکسوت تقدیر شود.